HAMİLELİĞİN 14-26. HAFTASI
Gebeliğin İkinci 3 Ayı
Gebeliğin ikinci 3 aylık döneminde fetüs hızla büyür ve karmaşık koordine hareketler yapar. İlk 3 aylık dönemde fetüs gelişiminin merkezinde hücre farklılaşması ve bölünmesi varken artık sadece hücre bölünmesi vardır. 13. haftada artık gelişmiş organlara sahiptir. Düşük riski azalmıştır. 13 ila 16. haftalarda hızla boy atar. Gebeliğin başka hiç bir ayında böyle büyüme görülmez. Bu büyüme büyük oranda bedende meydana gelir. Bacakları uzar. Gözleri gelişerek birbirine yakınlaşır, görünümü daha insana benzer hale gelir, kulakları başından ayrı seçilebilir. El ve ayak parmakları, el ve ayaklarından ayrı belirgin hale gelmiştir. Ayak parmaklarında tırnaklar çıkmaya başlar. Belki bebek doğduğunda ayaklarından önce ellerini kullanacağından, belki ellerin önemli duyu organlarından biri olmasından, eller, diğer duyularla aynı anda gelişir. Ayrıca hem kız hem de oğlan fetüslerin dış üreme organları ayırt edilebilir. Hala refleksleri gelişimini sürdürür. Sinir sistemi aktiftir ve bacak hareketleri beyni tarafından giderek daha iyi control edilmektedir.Solunum hareketleri alıştırmaları yapar ve başparmağını emer, amnion sıvısını yutar ve idrar üretir. Artık ultrason taramasında görülebilen kemikleri sertleşip kuvvetlenmeye başlar. Kemikleşme adı verilen bu süreç başlamıştır ve ergenlik dönemine kadar devam edecektir.
Kontrol beyine geçer...
Merkezi sinir sistemi, beyinden çıkan bağlantılarını vücudun büyük bir kısmına kadar uzatarak beynin yavaş yavaş tüm kontrolü ele geçirmesini sağlar. Kalbin atışı artık kendiliğinden ve düzensiz değildir. Beyin, kalbin kaslarını yönetir, erişkin bir insan kalbinin yaklaşık iki katı hızla, kararlı ve dakikada 140-150 kez atacak şekilde kan pompalamasını sağlar. Doppler cihazı sayesinde bebeğin kalbinin nasıl attığını dinlemek mümkündür. Dördüncü aydan itibaren fetüs, karmaşık pek çok hareket yapar. Kol ve bacaklarını, bileklerini, el ve ayak parmaklarını kıvırıp büker, çevirir. Artık anne karnında ne kadar alanı olduğunun farkındadır.
İletimin Hızlanması
Gebeliğin ikinci 3 aylık döneminde sinir sisteminin gelişimi büyük oranda sinirlerin, sinyallerin daha hızlı iletilmesini sağlayan yağlı bir protein tabakası olan miyelin ile yalıtılmasından kaynaklanır. Miyelinle yalıtma, sinirlerin impulsları iletebilme hızını büyük oranda artırır. Dolayısıyla, motor ve duyusal sinirlerin yalıtımındaki bu fark, kısmen, fetüste hareketin ve duyuların yeterince bütünleşmemiş olmasının nedenidir. Yalıtma, omurilikte erken bir dönemde başlarken beyinde 35. haftaya kadar başlamaz ve büyük bir kısmıda doğuma kadar bitmez. Biliş ve öğrenme gibi “üst” fonksiyonlardan sorumlu alanlar ise yaşamın sonraki evrelerine kadar yalıtılmaz.
Kavrama Becerisi
Fetüs vücudunu keşfettikçe zamanının büyük bir kısmını, ellerini, ayaklarını, parmaklarını hatta göbek kordonunu bile tutarak kavrama refleksi alıştırmaları yaparak geçirir. Kavrama becerisi 16. haftada ortaya çıkmasına rağmen, 32.haftaya kadar tam anlamıyla güçlü değildir. Yenidoğan bebekler ellerine koyulan her türlü nesneyi kavramak için parmaklarını kullanırlar. Ayrıca, ayak tabanları gıdıklanacak olursa ayak parmakları kavrama hareketiyle bükülür. Tek yumurta ikizleri, birbirlerine ilk kez 12. haftada temas ederler, 14.haftada birbirlerinin kollarına, bacaklarına , gövdelerine ve ağızlarına dokunurlar.Bu yakın temas dişi ikizlerde daha erken başlar. Çift yumurta ikizleri rahimde bir zarla birbirinden ayrılmıştır ve kardeşleriyle böyle bir ilişki kurma imkanları yoktur.
İkizler, Üçüzler Ve Daha Niceleri
Çift yumurta ikizleri, iki ayrı yumurtanın aynı anda döllenmesiyle olur. Genellikle bir kadının yumurtalıklarından her ay tek bir yumurta bırakılır, ama birden fazla yumurta bırakılacak olursa iki farklı sperm tarafından döllenmesi mümkündür. Öyleyse bu ikizlerin DNA’ları aynı değildir. Dolayısıyla cinsiyetleri aynı yada farklı olabilir. Fiziksel ve genetik bakımdan, tıpkı farklı zamanlarda dünyaya gelen kardeşler gibi birbirlerine benzemezler. Çift yumurta ikizleri hemen her zaman ana rahminde birbirinden ayrıdır, her biri kendi amniyon kesesinde yaşar, plasentaları da ayrıdır. Tek yumurta ikizleri, döllenen bir yumurtanın ya da başlangıç evresindeki embriyonun ikiye bölünmesiyle oluşur. Bu ikizler aynı DNA’ya ve cinsiyete sahiptir,fiziksel görünümleri de birbirine çok benzer.Yüz tek yumurta ikizinden birinde ikizlerin amniyon kesesi birdir. Tek yumurta ikizlerinin aksine, çift yumurta ikizine gebe kalma eğilimi kalıtsaldır ve bu eğilim kadın cinsiyeti üzerinden aktarılıyor gibi görünmektedir.Bir çift yumurta ikizi olan bir ailede yine bir çift yumurta ikizine gebe kalma olasılığı, nüfusun genelini yansıtan ailelerden yaklaşık 3 kat fazladır.Bu eğilimin başlıca nedeni birden fazla yumurtlamanın söz konusu olduğu kadınlarda, belirli bir adet döneminde normal tek bir yumurta bırakılmaz, iki veya daha fazla sayıda yumurta bırakılır.Çift yumurta ikizlerinin annelerinde sadece birden fazla yumurtlama oranı normal kadınlardakinden daha yüksel olmakla kalmaz, aynı zamanda bu kadınlarda folikül uyarıcı hormon da daha sık salgılanır. Kadınsanız, annenizin, kız kardeşinizin, halanızın veya teyzenizin çift yumurta ikizi varsa sizinde çift yumurta ikizine gebe kalma olasılığınız yüksektir.Dikkate alınması gereken diğer bir husus da annenin yaşıdır.37 yaşında doğum yapan bir kadının çift yumurta ikizi dünyaya getirme olasılığı, 18 yaşında olduğundan dört kat fazladır.
Ayrıntılı Görünüm 17-20. Hafta
Ana rahmine düşmesinin üzerinden dört ay geçen fetüs, doğuma giden yolculuğunun yarıdan fazlasını tamamlamıştır. Sonraki ayda büyümesi yavaşlar. Kolları ve bacakları son orantılarına kavuşmuştur. Ensesinde, göğüs kemiğinin arkasında, böbreklerinin etrafında ve kasık bölgesinde bulunan ceplerde kahverengi yağ birikmiştir. Bu özel yalıtkan, koruyucu yağ dokusu, yağ asitlerini yakarak ısı üretir. Erken ya da düşük kilolu doğan bebeklerde çok az kahverengi yağ vardır, bu yüzden vücut sıcaklıklarını korumada güçlük çekerler ve hemen ısı kaybederler. 18. haftaya gelindiğinde, fetüsün rahmi oluşur ve vajinası biçimlenmeye başlar. Erkek fetüslerde testisler yerine gelir. Akciğer oluşumu bir yandan devam etmektedir. Havayolları dallandıkça ve minik hava keseleri çoğaldıkça, havayla birlikte oksijen ve karbondioksit alış verişine hazırlık olarak ince bir kan damarları yatağı oluşur. Bu zamanlarda, anne isterse daha ayrıntılı ikinci bir ultrason taraması yaptırabilir, böylece fetüsün anatomisi muayene edilebilir, son taramadan bu yana ne kadar büyüdüğü ölçülür. Doktorlar, bu taramaların, anne-baba adaylarının bebekle duygusal bağ kurmalarına yardımcı olduğunu fark etmişlerdir. Araştırmacılar gelişmekte olan bebeğin, daha anne karnındayken yüzünü ve yüz ifadesini görmenin anne-babada güçlü bir bağ hissettirdiğini görmüştür. Bu bağ doğduktan sonra bebeğin gelişimine ve de çocuk ile anne-baba arasında uzun süreli ilişkiye büyük destek sağlayabilir.
Sindirim Sistemi
Sindirim sistemi aktivite belirtileri gösterir.Yemeye içmeye ihtiyacı yoktur, ama içinde yüzdüğü sıvıyı yutmaktadır.Amniyon sıvısında, fetüsün bağırsağının çalışmasını düzenlemeye yarayan ve büyüyüp gelişmesine yardımcı olan besin maddeleri, hormonlar ve büyüme faktörleri vardır. Yutma refleksi; 10-14. haftada, ince bağırsakların yiyecekleri ve atık maddeleri sindirim sisteminde ilerletmek için istemsiz kasılmaya başladığı zamanda oluşur. Sindirim borusu da glikoz emilimini yapabilecek kadar gelişir. Yutmayı neyin başlattığı tam olarak bilinmese de büyük ihtimalle susamadır. Yaklaşık aynı zamanlarda gelişen tat tomurcuklarının da yutmanın ortaya çıkışında rolü büyüktür.14. haftaya gelindiğinde ince bağırsak yüzeyi mikroskop altında kadife gibi görünür. Milyonlarca küçük çıkıntıyla, villüslerle kaplıdır,biraraya geldiklerinde, besin meddelerinin, minerallerin ve suyun emilimi için geniş bir yüzey oluştururlar. Doğduğunda bebeğin midesi hiç asit üretmez ve protein sindiren pepsin enzimi yerine renin enzimiyle, süt proteinini asit yardımı olmaksızın sindirmeye başlar.
Hala Yumuk
Fetüsün gözlerinin genellikle 25 veya 26. haftaya kadar kapalı kaldığı düşünülür, oysa 4 boyutlu ultrasonla fetüslerin gözlerini 18 hafta kadar erkenden açtıkları ortaya çıkarılmıştır. Gözlerin bu haftalarda aralanması, sadece kırpma refleksinin ilk belirtisidir.
Yarı Saydam Cilt 21-25. Hafta
Fetüs, 21 ila 25. haftalar arasında epey kilo alır. Kendisini saran kırmızı, buruşuk, ince, yarı saydam cildinin altında kan damarları ve kemikleri görülür, çünkü hala deri altında yağ yoktur. Tırnaklarının hepsi tamamdır, gözleri yapısal olarak tamamlanmıştır. 21. haftada hızlı göz hareketleri başlar. Annenin karnına yüksek titreşimli bir gürültü verildiğinde fetüs gözlerini kırparak ve irkilerek tepki verir. 25.haftaya gelindiğinde kemiksi iskeletinin montajı tamamdır, ama yine de, eklemler birbirine bağlı değildir. Doğduğunda bebeğin 300 kemiği olduğu halde bir kısmı sonradan birbirine kaynar. Bu yüzden erişkin bir insanda tam 206 kemik vardır. Bebeğin dik durması için gereken 222 kemik sertleşmeye ve birbirine kaynamaya devam eder. Bu sırada bu kemikler, erişkin kemiklerinde % 90 olan kalsiyuma kıyasla sadece yüzde 12 kalsiyumdur. 6 aylık gebelikten sonra, gebeliğin ikinci 3 aylık dönemi geride kaldığında herşey oluşmuştur ve sanki tam gelişmiş bir bebekte olduğu gibi işlev görmektedir. Her şey tamamdır. Doğuma 3 ay kala, bu minik bebeğin en önemli işi büyümektir. Fetüs biraz kilo alıp yağlanırken ve vücudunun nasıl çalıştığını öğrenirken hepsi hazır olan organların da artık büyüyüp olgunlaşmak için zamana ihtiyaçları vardır. Bu sıralarda, anne fetüsün yaptığı hareketleri giderek daha iyi fark eder hale gelir. Karnı büyümeye devam ederken kendini, gebeliğinin hiç bir döneminde olmadığı kadar iyi hisseder. Sabah bulantılarını atlatmıştır ve fetüs de henüz, gebeliğin sonuna doğru hissedeceği kadar rahatsızlık yaratacak büyüklükte değildir.
